De illusie van onkwetsbaarheid
Eigenlijk vind ik het leven ontzettend spannend. Misschien zelfs wel eng. Er kan zoveel gebeuren,
zoveel misgaan. Als ik alles nu maar een beetje op orde heb, dan gaat het wel. Maar tegenwoordig
lukt dat niet meer zo goed.
Wat Imke zegt, klopt natuurlijk helemaal. Het leven is spannend. Er kan inderdaad van alles
gebeuren. Met haarzelf of met de mensen waarvan ze houdt. Ze kunnen ziek worden of een
ongeluk krijgen. Hun baan verliezen. Of wat dan ook.
Maar wat ze daarna zegt, is toch wat vreemd. ''Als ik alles maar een beetje op orde heb, dan gaat
het wel'', zegt ze. Wat gaat er dan wel? Is het leven dan veiliger? Kan er dan niemand meer iets
overkomen?
Voor Imke was het leven tot nu toe redelijk overzichtelijk. Ze woont in het dorp waar ze is geboren,
dicht bij haar familie en haar oude schoolvriendinnen. Samen met Koen, haar man, en hun drie
kinderen hebben ze een mooi huis in een rustige straat. Allemaal heel veilig en vertrouwd. Totdat
Koen zijn baan kwijtraakte. Het staalconstructiebedrijf waar hij al jaren werkte, ging failliet. En
toen was niets meer vanzelfsprekend. Zouden ze straks nog wel rond kunnen komen? Zouden ze in
hun fijne huis kunnen blijven wonen?
Uiteindelijk viel het allemaal wel mee. Koen had vrij snel weer een baan, al heeft hij nog steeds
geen vast contract, en hun leventje kon gewoon weer doorgaan zoals altijd.
Maar er was iets veranderd.
''Ik begon me onzeker te voelen'', vertelt Imke. ''Onzeker en bang. Bang voor alles. Voor armoede.
Voor ziekte. Voor alles wat er mis kon gaan. En dat heb ik nog steeds. Ik voel me zo onveilig, zo
kwetsbaar.''
Onveilig en kwetsbaar. Dat zijn de woorden die Imke gebruikt. Terwijl haar leven niet echt
onveiliger is geworden dan voorheen en er ook met haarzelf niets is veranderd. Alleen haar
beleving, die is wel veranderd. Jarenlang had ze het idee dat ze alles onder controle had. Zolang
alles maar op rolletjes liep, voelde ze zich gerust. Alsof haar niets kon overkomen.
Veel mensen leven met deze illusie van onkwetsbaarheid. En mocht er al eens een gevoel van
kwetsbaarheid opkomen, bijvoorbeeld doordat er iets gebeurt in onze directe omgeving, dan
proberen we dat gevoel snel weg te werken. Imke doet dat door krampachtig de controle te
houden over haar leven. Door alles te doen wat ze moet doen. Door op alles het overzicht te
houden. ''Alles op orde hebben'', noemt ze het. Dat geeft haar voor even een gevoel van veiligheid.
Imkes manier van leven is erg vermoeiend. Want wanneer heb je echt alles op orde? Als je geen
fouten maakt? Als je nooit faalt? Als je niets vergeet? Welke maatstaf moet je aanhouden om te
voldoen? Wanneer ben je echt klaar? Het gaf Imke in elk geval weinig vreugde.
Wat ze ook is gaan doen is tobben. Ook dat is voor veel mensen een manier om kwetsbaarheid
niet te hoeven ervaren. Door alvast te bedenken wat er mis kan gaan, lijkt het alsof je het onheil te
slim af bent. Maar ook deze levenshouding heeft een prijs. Je ontneemt jezelf de kans om te
genieten van de dingen die je wel hebt. Zelfs de mooiste momenten worden bedorven door
negatieve gedachten. ''Het gaat nu wel goed, maar dat kan nooit zo blijven.'' ''Er zit vast een
addertje onder het gras.''
''Wat doe ik verkeerd?'' wil Imke weten. ''Ik wil weer gewoon gelukkig zijn. Net zoals ik vroeger
was.''
Natuurlijk doet ze het helemaal niet zo verkeerd. Het is een goede menselijke eigenschap om
controle te willen hebben over dingen. Om alles op een rijtje te hebben. Om dingen te plannen, te
ordenen. Anders zou het een chaos worden.
Maar er zijn veel zaken in het leven waar je geen controle over hebt. Zo had Imkes doen en laten
geen enkele invloed op het faillissement van het bedrijf waar Koen al die jaren werkte. Het was iets
dat helemaal buiten haar om gebeurde. Ze had het op geen enkele manier tegen kunnen houden.
Niet door er alvast over te piekeren, niet door haar hele leven op orde te hebben. Het gebeurde
gewoon. En allerlei ogenschijnlijke zekerheden, zoals een goed inkomen en een mooi huis, werden
plotseling heel ongewis.
Zo kunnen ons in dit leven allerlei dingen overkomen. We zijn kleine, kwetsbare mensen. Zo af en
toe besef je dat. Tijdens een zware onweersbui bijvoorbeeld. Of wanneer het heel hard stormt. Of
als onze zekerheden, zoals een goede gezondheid of een vast inkomen, geen zekerheden blijken te
zijn.
Meestal duwen we dat onaangename gevoel van kwetsbaarheid snel weg, zodat we door kunnen
gaan met ons leventje. Maar of we dat nu doen door de controle te pakken, te piekeren of door
afleiding te zoeken, het maakt allemaal niets uit. We blijven kwetsbaar. En dat niet te willen
voelen, maakt ons niet gelukkiger. Wel onrustig. En moe.
Wat kunnen we dan wel doen? Bij de pakken neer gaan zitten? Fatalistisch afwachten tot het
misgaat in ons leven? Nee, dat lost al evenmin iets op.
Er is wel iets anders dat we kunnen doen. En dat is omhoog kijken. Wij zijn nietige en kwetsbare
mensen. Daar is niets aan te doen. Het is zo. Maar we zijn niet overgeleverd aan het noodlot. We
hebben een God die alles in zijn hand heeft. Hij verliest de controle niet. Hij heeft het volledige
overzicht. Hij overziet het grote geheel. Maar hij ziet ook het zwakke en het kleine. Hij ziet júist om
naar het zwakke, het kwetsbare.
Alleen als we ons leven in Zijn hand leggen, dan zijn we veilig. Wat er ook gebeurt. In die
afhankelijk mogen we leven, elke dag. In goede en in slechte tijden.De illusie van onkwetsbaarheid
Eigenlijk vind ik het leven ontzettend spannend. Misschien zelfs wel eng. Er kan zoveel gebeuren,
zoveel misgaan. Als ik alles nu maar een beetje op orde heb, dan gaat het wel. Maar tegenwoordig
lukt dat niet meer zo goed.
Wat Imke zegt, klopt natuurlijk helemaal. Het leven is spannend. Er kan inderdaad van alles
gebeuren. Met haarzelf of met de mensen waarvan ze houdt. Ze kunnen ziek worden of een
ongeluk krijgen. Hun baan verliezen. Of wat dan ook.
Maar wat ze daarna zegt, is toch wat vreemd. ''Als ik alles maar een beetje op orde heb, dan gaat
het wel'', zegt ze. Wat gaat er dan wel? Is het leven dan veiliger? Kan er dan niemand meer iets
overkomen?
Voor Imke was het leven tot nu toe redelijk overzichtelijk. Ze woont in het dorp waar ze is geboren,
dicht bij haar familie en haar oude schoolvriendinnen. Samen met Koen, haar man, en hun drie
kinderen hebben ze een mooi huis in een rustige straat. Allemaal heel veilig en vertrouwd. Totdat
Koen zijn baan kwijtraakte. Het staalconstructiebedrijf waar hij al jaren werkte, ging failliet. En
toen was niets meer vanzelfsprekend. Zouden ze straks nog wel rond kunnen komen? Zouden ze in
hun fijne huis kunnen blijven wonen?
Uiteindelijk viel het allemaal wel mee. Koen had vrij snel weer een baan, al heeft hij nog steeds
geen vast contract, en hun leventje kon gewoon weer doorgaan zoals altijd.
Maar er was iets veranderd.
''Ik begon me onzeker te voelen'', vertelt Imke. ''Onzeker en bang. Bang voor alles. Voor armoede.
Voor ziekte. Voor alles wat er mis kon gaan. En dat heb ik nog steeds. Ik voel me zo onveilig, zo
kwetsbaar.''
Onveilig en kwetsbaar. Dat zijn de woorden die Imke gebruikt. Terwijl haar leven niet echt
onveiliger is geworden dan voorheen en er ook met haarzelf niets is veranderd. Alleen haar
beleving, die is wel veranderd. Jarenlang had ze het idee dat ze alles onder controle had. Zolang
alles maar op rolletjes liep, voelde ze zich gerust. Alsof haar niets kon overkomen.
Veel mensen leven met deze illusie van onkwetsbaarheid. En mocht er al eens een gevoel van
kwetsbaarheid opkomen, bijvoorbeeld doordat er iets gebeurt in onze directe omgeving, dan
proberen we dat gevoel snel weg te werken. Imke doet dat door krampachtig de controle te
houden over haar leven. Door alles te doen wat ze moet doen. Door op alles het overzicht te
houden. ''Alles op orde hebben'', noemt ze het. Dat geeft haar voor even een gevoel van veiligheid.
Imkes manier van leven is erg vermoeiend. Want wanneer heb je echt alles op orde? Als je geen
fouten maakt? Als je nooit faalt? Als je niets vergeet? Welke maatstaf moet je aanhouden om te
voldoen? Wanneer ben je echt klaar? Het gaf Imke in elk geval weinig vreugde.
Wat ze ook is gaan doen is tobben. Ook dat is voor veel mensen een manier om kwetsbaarheid
niet te hoeven ervaren. Door alvast te bedenken wat er mis kan gaan, lijkt het alsof je het onheil te
slim af bent. Maar ook deze levenshouding heeft een prijs. Je ontneemt jezelf de kans om te
genieten van de dingen die je wel hebt. Zelfs de mooiste momenten worden bedorven door
negatieve gedachten. ''Het gaat nu wel goed, maar dat kan nooit zo blijven.'' ''Er zit vast een
addertje onder het gras.''
''Wat doe ik verkeerd?'' wil Imke weten. ''Ik wil weer gewoon gelukkig zijn. Net zoals ik vroeger
was.''
Natuurlijk doet ze het helemaal niet zo verkeerd. Het is een goede menselijke eigenschap om
controle te willen hebben over dingen. Om alles op een rijtje te hebben. Om dingen te plannen, te
ordenen. Anders zou het een chaos worden.
Maar er zijn veel zaken in het leven waar je geen controle over hebt. Zo had Imkes doen en laten
geen enkele invloed op het faillissement van het bedrijf waar Koen al die jaren werkte. Het was iets
dat helemaal buiten haar om gebeurde. Ze had het op geen enkele manier tegen kunnen houden.
Niet door er alvast over te piekeren, niet door haar hele leven op orde te hebben. Het gebeurde
gewoon. En allerlei ogenschijnlijke zekerheden, zoals een goed inkomen en een mooi huis, werden
plotseling heel ongewis.
Zo kunnen ons in dit leven allerlei dingen overkomen. We zijn kleine, kwetsbare mensen. Zo af en
toe besef je dat. Tijdens een zware onweersbui bijvoorbeeld. Of wanneer het heel hard stormt. Of
als onze zekerheden, zoals een goede gezondheid of een vast inkomen, geen zekerheden blijken te
zijn.
Meestal duwen we dat onaangename gevoel van kwetsbaarheid snel weg, zodat we door kunnen
gaan met ons leventje. Maar of we dat nu doen door de controle te pakken, te piekeren of door
afleiding te zoeken, het maakt allemaal niets uit. We blijven kwetsbaar. En dat niet te willen
voelen, maakt ons niet gelukkiger. Wel onrustig. En moe.
Wat kunnen we dan wel doen? Bij de pakken neer gaan zitten? Fatalistisch afwachten tot het
misgaat in ons leven? Nee, dat lost al evenmin iets op.
Er is wel iets anders dat we kunnen doen. En dat is omhoog kijken. Wij zijn nietige en kwetsbare
mensen. Daar is niets aan te doen. Het is zo. Maar we zijn niet overgeleverd aan het noodlot. We
hebben een God die alles in zijn hand heeft. Hij verliest de controle niet. Hij heeft het volledige
overzicht. Hij overziet het grote geheel. Maar hij ziet ook het zwakke en het kleine. Hij ziet júist om
naar het zwakke, het kwetsbare.
Alleen als we ons leven in Zijn hand leggen, dan zijn we veilig. Wat er ook gebeurt. In die
afhankelijk mogen we leven, elke dag. In goede en in slechte tijden.